Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü sakinlerinin yüreklerine kazınan, nesilden nesile aktarılan hüzünlü sevda türküsü ‘Al Fadimem’in gerçek hikayesi, yapılan kapsamlı bir proje ile gün ışığına çıkarıldı. Yıllardır dillerden düşmeyen bu efsanevi türkünün ardındaki acı gerçekler, ilk kez birinci elden kaynaklarla belgelendi.
‘Al Fadimem’in Köklerine Yolculuk: Bir Öğrenci Projesiyle Gerçekler Aydınlandı
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde tarih öğretmeni Faruk Karakuş’un danışmanlığında 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından yürütülen proje, türküye adını veren Fadime ile Efe Kadir’in dokunaklı öyküsünü yeniden canlandırdı. ‘Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği’ adlı çalışma, halk kültürünün önemli bir parçası olan türkülerde zamanla meydana gelen söz ve anlam kaymalarını incelemeyi hedefledi.
Efe Kadir ve Fadime’nin Aşkı Yeniden Canlandı
Proje kapsamında, türkünün kahramanları Kadir Kilci (Efe Kadir) ve Fadime Bostan ile aynı döneme tanıklık etmiş akrabaları ve köylüleriyle yapılan derinlemesine görüşmeler, araştırmanın temelini oluşturdu. Elde edilen bilgilere göre, Efe Kadir’in yetim ve yoksul olması, sevdiği kızı Fadime ile evlenmesine engel teşkil ediyordu. Bu zorlu durum karşısında Efe Kadir, Fadime’yi kaçırmaya karar verdi. Fadime’nin de gönüllü olarak bu karara destek vermesiyle birlikte, iki aşık yeni bir hayata adım atmak üzere yola çıktı.
Ancak dönemin koşulları ve yasal düzenlemeler, bu genç aşıkların mutluluğuna gölge düşürdü. Fadime’nin resmi kayıtlarda yaşının küçük gösterilmesi, ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir’in tutuklanmasına ve hapse girmesine neden oldu. Bu acı ayrılık, Fadime’nin ailesi tarafından başka biriyle evlendirilmesiyle daha da derinleşti. Efe Kadir’in hapishane duvarları ardında dile getirdiği acı dolu duygular, işte o meşhur ‘Al Fadimem’ türküsünün doğuşuna zemin hazırladı.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Yeniden Yazdı
Yapılan araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden yapılmış 40 yıllık bir ses kaydının ortaya çıkması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine kaydedilen bu nadide kaset, türkünün henüz bilinmeyen dört kıtasını Efe Kadir’in kendi yorumuyla günümüze taşıdı. Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu kayıt, türkünün ilk ve orijinal sözlerine ulaşmada paha biçilmez bir kaynak niteliği taşıdı. Bu sayede, ‘Al Fadimem’ türküsünün zaman içinde geçirdiği değişimler, somut kanıtlarla ortaya konulmuş oldu. Haberveri.com.tr olarak, kültürel mirasımızın bu değerli parçasını aydınlatan bu çalışmayı gururla sunuyoruz.
